Deterdženti
Što su deterdženti
Deterdženti su svaka tvar ili smjesa koji sadržava sapune i/ili druge površinski aktivne tvari namijenjene za procese pranja i čišćenja.
Deterdženti mogu biti u bilo kojem obliku (tekućine, prašci, paste, šipke, blokovi, kalupom ili na drugi način oblikovani komadi itd.), a stavljaju se u promet ili se rabe u kućanstvu ili u profesionalne ili industrijske svrhe.
Ostali proizvodi koji se također smatraju deterdžentima su:
— „pomoćna smjesa za pranje” namijenjena za namakanje (pretpranje), ispiranje ili izbjeljivanje odjeće i rublja u kućanstvu itd.,
— „omekšivač za rublje” namijenjen za mijenjanje osjeta tkanine na dodir u procesima koji trebaju dopuniti pranje tkanine,
— „smjesa za čišćenje” namijenjena kao univerzalno sredstvo za čišćenje za uporabu u kućanstvu i/ili drugo čišćenje površina (npr.: materijala, proizvoda, strojeva, mehaničkih naprava, prijevoznih sredstava i njima povezane opreme, instrumenata, aparature itd.),
— „ostale smjese za čišćenje i pranje” namijenjene za sve druge procese pranja i čišćenja.
Deterdženti mogu biti u bilo kojem obliku (tekućine, prašci, paste, šipke, blokovi, kalupom ili na drugi način oblikovani komadi itd.), a stavljaju se u promet ili se rabe u kućanstvu ili u profesionalne ili industrijske svrhe.
Ostali proizvodi koji se također smatraju deterdžentima su:
— „pomoćna smjesa za pranje” namijenjena za namakanje (pretpranje), ispiranje ili izbjeljivanje odjeće i rublja u kućanstvu itd.,
— „omekšivač za rublje” namijenjen za mijenjanje osjeta tkanine na dodir u procesima koji trebaju dopuniti pranje tkanine,
— „smjesa za čišćenje” namijenjena kao univerzalno sredstvo za čišćenje za uporabu u kućanstvu i/ili drugo čišćenje površina (npr.: materijala, proizvoda, strojeva, mehaničkih naprava, prijevoznih sredstava i njima povezane opreme, instrumenata, aparature itd.),
— „ostale smjese za čišćenje i pranje” namijenjene za sve druge procese pranja i čišćenja.
Zakonodavstvo
Uredba (EZ) broj 648/2004 Europskog parlamenta i Vijeća od 31.ožujka 2004 o deterdžentima
Zakon o provedbi Uredbe broj 648/2004 Europskog Parlamenta i Vijeća od 31. ožujka 2004. godine o deterdžentima („Narodne novine“, br. 34/12 i 25/13
Stavljanje na tržište
Uredba (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima osigurava da se samo sredstva sa površinski aktivnim tvarima koji su potpuno biorazgradivi mogu staviti na tržište.
U tu svrhu, Uredba navodi sljedeća pravila za stavljanje na tržište deterdženata i površinski aktivnih tvari (tenzida) na tržište:
• biorazgradivost površinski aktivnih tvari u deterdžentima;
• ograničenja ili zabrane tenzida na temelju biorazgradivosti;
• dodatno označavanje deterdženata, uključujući alergene;
• informacije koje proizvođači moraju staviti na raspolaganje nadležnim tijelima država članica i medicinskom osoblju;
• ograničenja na sadržaj fosfata i drugih spojeva fosfora u deterdžentima za pranje rublja i strojno pranje posuđa koji se koriste u kućanstvu.
Deterdženti i površinski aktivne tvari za deterdžente moraju biti, kad se stavljaju u promet, sukladni uvjetima, svojstvima i ograničenjima koji su utvrđeni Uredbom (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima i njezinim Prilozima te, ako je primjereno, Direktivi 98/8/EZ o stavljanju biocidnih pripravaka na tržište, i svim ostalim odgovarajućim propisima Europske unije.
Površinski aktivne tvari koje su i aktivne tvari u smislu Direktive 98/8/EZ o stavljanju biocidnih pripravaka na tržište, i uporabljuju se kao dezinficijensi izuzimaju se od odredaba iz priloga II., III., IV. i VIII. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima, ako udovoljavaju ovim uvjetima:
(a) navedene su u Prilogu I. ili I. A Direktivi 98/8/EZ; ili
(b) čine sastavni dio biocidnih proizvoda dopuštenih na temelju članka 15. stavaka 1.ili 2., Direktive 98/8/EZ; ili
(c) čine sastavni dio biocidnih proizvoda dopuštenih na temelju prijelaznih mjera ili podliježu 10-godišnjem radnom programu propisanom člankom 16. Direktive 98/8/EZ.
Te se površinski aktivne tvari smatraju dezinficijensima i deterdžentima čiji sastojci podliježu propisima o označivanju za dezinficijense iz Priloga VII. A.
Proizvođači i uvoznici iz trećih zemalja odgovorni su za sukladnost deterdženata i/ili površinski aktivnih tvari za deterdžente sukladno odredbama Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima i njezinih priloga.
Na temelju Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima površinski aktivne tvari i deterdženti koji sadrže površinski aktivne tvari i koji udovoljavaju kriterijima konačne aerobne biorazgradnje iz Priloga III., mogu se staviti u promet bez daljnjih ograničenja s obzirom na biorazgradivost.
Ako deterdžent sadrži površinski aktivne tvari čija je razina konačne aerobne biorazgradnje niža od one određene Prilogom III., proizvođači mogu zatražiti odobrenje iznimke.
Uredbom (EU) broj 259/2012 o izmjeni Uredbe (EZ) broj 648/2004 u vezi s uporabom fosfata i drugih spojeva fosfora u deterdžentima za pranje rublja i deterdžentima za strojno pranje posuđa koji se koriste u kućanstvu, ograničen je udio fosfata i drugih spojeva fosfora u deterdžentima za strojno pranje posuđa koji se koriste u kućanstvu do 0,3 grama u standardnoj dozi.
U tu svrhu, Uredba navodi sljedeća pravila za stavljanje na tržište deterdženata i površinski aktivnih tvari (tenzida) na tržište:
• biorazgradivost površinski aktivnih tvari u deterdžentima;
• ograničenja ili zabrane tenzida na temelju biorazgradivosti;
• dodatno označavanje deterdženata, uključujući alergene;
• informacije koje proizvođači moraju staviti na raspolaganje nadležnim tijelima država članica i medicinskom osoblju;
• ograničenja na sadržaj fosfata i drugih spojeva fosfora u deterdžentima za pranje rublja i strojno pranje posuđa koji se koriste u kućanstvu.
Deterdženti i površinski aktivne tvari za deterdžente moraju biti, kad se stavljaju u promet, sukladni uvjetima, svojstvima i ograničenjima koji su utvrđeni Uredbom (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima i njezinim Prilozima te, ako je primjereno, Direktivi 98/8/EZ o stavljanju biocidnih pripravaka na tržište, i svim ostalim odgovarajućim propisima Europske unije.
Površinski aktivne tvari koje su i aktivne tvari u smislu Direktive 98/8/EZ o stavljanju biocidnih pripravaka na tržište, i uporabljuju se kao dezinficijensi izuzimaju se od odredaba iz priloga II., III., IV. i VIII. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima, ako udovoljavaju ovim uvjetima:
(a) navedene su u Prilogu I. ili I. A Direktivi 98/8/EZ; ili
(b) čine sastavni dio biocidnih proizvoda dopuštenih na temelju članka 15. stavaka 1.ili 2., Direktive 98/8/EZ; ili
(c) čine sastavni dio biocidnih proizvoda dopuštenih na temelju prijelaznih mjera ili podliježu 10-godišnjem radnom programu propisanom člankom 16. Direktive 98/8/EZ.
Te se površinski aktivne tvari smatraju dezinficijensima i deterdžentima čiji sastojci podliježu propisima o označivanju za dezinficijense iz Priloga VII. A.
Proizvođači i uvoznici iz trećih zemalja odgovorni su za sukladnost deterdženata i/ili površinski aktivnih tvari za deterdžente sukladno odredbama Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima i njezinih priloga.
Na temelju Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima površinski aktivne tvari i deterdženti koji sadrže površinski aktivne tvari i koji udovoljavaju kriterijima konačne aerobne biorazgradnje iz Priloga III., mogu se staviti u promet bez daljnjih ograničenja s obzirom na biorazgradivost.
Ako deterdžent sadrži površinski aktivne tvari čija je razina konačne aerobne biorazgradnje niža od one određene Prilogom III., proizvođači mogu zatražiti odobrenje iznimke.
Uredbom (EU) broj 259/2012 o izmjeni Uredbe (EZ) broj 648/2004 u vezi s uporabom fosfata i drugih spojeva fosfora u deterdžentima za pranje rublja i deterdžentima za strojno pranje posuđa koji se koriste u kućanstvu, ograničen je udio fosfata i drugih spojeva fosfora u deterdžentima za strojno pranje posuđa koji se koriste u kućanstvu do 0,3 grama u standardnoj dozi.
Odobravanje iznimke
Ako deterdžent sadrži površinski aktivne tvari čija je razina konačne aerobne biorazgradnje niža od one određene Prilogom III. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima, proizvođači industrijskih deterdženata ili deterdženata za profesionalnu uporabu koji sadržavaju površinski aktivne tvari i/ili površinski aktivnih tvari za industrijske deterdžente ili deterdžente za profesionalnu uporabu mogu tražiti odobrenje iznimke.
Radi odobrenja iznimke sukladno članku 4. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima, proizvođač podnosi zahtjev Ministarstvu zdravstva za odobrenje iznimke.
Zahtjev mora sadržavati tehničku dokumentaciju sa svim podacima i obrazloženjima potrebnim za procjenu sigurnosnih aspekata povezanih s posebnom uporabom površinski aktivnih tvari u deterdžentima koji nisu u granicama biorazgradivosti utvrđenima Prilogom III. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima.
Osim rezultata ispitivanja određenih Prilogom III. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima, tehnička dokumentacija mora sadržavati podatke i rezultate ispitivanja prema prilozima II. i IV. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima.
Radi odobrenja iznimke sukladno članku 4. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima, proizvođač podnosi zahtjev Ministarstvu zdravstva za odobrenje iznimke.
Zahtjev mora sadržavati tehničku dokumentaciju sa svim podacima i obrazloženjima potrebnim za procjenu sigurnosnih aspekata povezanih s posebnom uporabom površinski aktivnih tvari u deterdžentima koji nisu u granicama biorazgradivosti utvrđenima Prilogom III. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima.
Osim rezultata ispitivanja određenih Prilogom III. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima, tehnička dokumentacija mora sadržavati podatke i rezultate ispitivanja prema prilozima II. i IV. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima.
Sadržaj i način deklariranja deterdženata
Obavijest o proizvodu (deklaracija) mora biti u skladu s propisima koji uređuju područje kemikalija odnosno ne smije dovesti u pitanje odredbe koje se odnose na razvrstavanje, pakiranje i označivanje opasnih tvari i pripravaka iz Direktiva 67/548/EEZ i 1999/45/EZ.
Podaci navedeni na obavijesti o proizvodu moraju biti napisani latiničnim pismom na hrvatskom jeziku, čitljivim, vidljivim i neizbrisivim slovima.
Obavijest o proizvodu (deklaracija) mora sadržavati:
1. naziv i trgovački naziv proizvoda,
2. naziv ili trgovački naziv ili žig, kao i punu adresu i telefonski broj osobe odgovorne za stavljanje proizvoda u promet,
3. adresu, e-mail adresu i telefonski broj pomoću kojih se mogu dobiti podaci navedeni u članku 9., stavku 3. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima.
Navedeni podaci moraju se nalaziti na svim popratnim dokumentima deterdženata koji se prevoze kao rasuti teret.
Na pakovanju deterdženta navodi se sadržaj pakovanja, u skladu sa specifikacijama propisanima u Prilogu VII. A. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima. Na njemu se također navode upute za uporabu i posebne mjere opreza ako su potrebne.
Na pakovanju deterdženta za široku potrošnju namijenjenog za pranje rublja uz gore navedene podatke, moraju se nalaziti i podaci propisani Prilogom VII. B. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima.
Na pakovanjima deterdženata namijenjenih prodaji potrošačima ne smiju biti grafički prikazi voća koji korisnika mogu dovesti u zabludu u pogledu uporabe tekućih proizvoda.
Podaci navedeni na obavijesti o proizvodu moraju biti napisani latiničnim pismom na hrvatskom jeziku, čitljivim, vidljivim i neizbrisivim slovima.
Obavijest o proizvodu (deklaracija) mora sadržavati:
1. naziv i trgovački naziv proizvoda,
2. naziv ili trgovački naziv ili žig, kao i punu adresu i telefonski broj osobe odgovorne za stavljanje proizvoda u promet,
3. adresu, e-mail adresu i telefonski broj pomoću kojih se mogu dobiti podaci navedeni u članku 9., stavku 3. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima.
Navedeni podaci moraju se nalaziti na svim popratnim dokumentima deterdženata koji se prevoze kao rasuti teret.
Na pakovanju deterdženta navodi se sadržaj pakovanja, u skladu sa specifikacijama propisanima u Prilogu VII. A. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima. Na njemu se također navode upute za uporabu i posebne mjere opreza ako su potrebne.
Na pakovanju deterdženta za široku potrošnju namijenjenog za pranje rublja uz gore navedene podatke, moraju se nalaziti i podaci propisani Prilogom VII. B. Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima.
Na pakovanjima deterdženata namijenjenih prodaji potrošačima ne smiju biti grafički prikazi voća koji korisnika mogu dovesti u zabludu u pogledu uporabe tekućih proizvoda.
Korisni linkovi i vodiči
Više informacija o deterdžentima u Europskoj uniji možete pronaći na službenim internetskim stranicama Europske komisije:
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=uriserv:l32025
http://ec.europa.eu/environment/chemicals/index_en.htm
http://ec.europa.eu/growth/sectors/chemicals/legislation_en
http://ec.europa.eu/growth/sectors/chemicals/specific-chemicals/index_en.htm
Vodiči:
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=uriserv:l32025
http://ec.europa.eu/environment/chemicals/index_en.htm
http://ec.europa.eu/growth/sectors/chemicals/legislation_en
http://ec.europa.eu/growth/sectors/chemicals/specific-chemicals/index_en.htm
Vodiči:
- Dodatna objašnjenja i odgovore na određena pitanja, kao i praktične primjere implementacije Uredbe (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima možete pronaći u dokumentu „Question and agreed answers concerning the correct implementation of Regulation (EC) No 648/2004 on detergents“, izdani od strane Europske komisije u suradnji s nadležnim tijelima država članica.
- Popis 26 alergena koji moraju biti označeni na ambalaži deterdženata ako se dodaju u koncentracijama većim od 0,01% - vidi Uredbu (EZ) broj 1223/2009 o kozmetičkim proizvodima na stranici za kozmetičke proizvode/zakonodavstvo
- AISE (Međunarodno udruženje proizvođača sapuna, deterdženata i proizvode za kućanstvo) izradio je smjernice za pomoć industriji u provedbi odredaba biološke razgradnje tenzida i označavanje deterdženata sukladno Uredbi (EZ) broj 648/2004 o deterdžentima